Gwenn-ha-du © Wikipédia - martinb

Buhez

Emission présentée par Manon Deniau

Gens de Bretagne, culture, actualité et histoire contemporaine : chaque mardi soir à 19h15, et samedi matin à 9h15, Pauline Daniel vous propose un focus sur la vie du pays.

Partager
S'abonner

Episodes

  • Setu Brieuc Bourreau ha Leo Guillerm, daou harper eus ar Stad Brestiz.

    L'incroyable saison du Stade Brestois qualifié pour la Ligue des champions

    18 juin 2024
    D'an 19 a viz Mae 2024 e oa trec'h skipailh Stad Brestiz a-enep Toloza. Trede eo bet e kevread kentañ (Ligue 1) hag e-mod-se eo bet kalifiaet ar skipailh evit ar wech kentañ. Fromus eo bet an dra-se evit an holl harperien hag harperezed sot gant ar Stad Brestiz.

    Gant Leo Guillerm ha Brieuc Bourreau emaomp hiziv asambles evit kaozeal eus ar bloavezh dreist-ordinal-se.

    Le Stade Brestois s'est hissé le 19 mai 2024 en troisième position sur le podium de la Ligue 1, ce qui lui a valu une qualification pour la Ligue des champions. Une première pour l'équipe brestoise et un moment très émouvant pour les supporters.

    Nous revenons sur cette année extraordinaire en compagnie de deux supporters, Leo Guillherm et Brieuc Bourreau.
  • Setu anvioù lec'h e brezhoneg.

    Les noms de lieux en langue bretonne pourraient être inscrits à l'Unesco

    11 juin 2024
    Abaoe penn-kentañ Miz Even eo dav d'ar c'humunioù bihan lakaat chomlec'hioù e pep keriadenn en o farrez abalamour d'al lezenn 3DS. Abalamour d'an dra-se e vo kollet anvioù lec'h e brezhoneg ha pinvidigezh ar yezh er memes tro hervez ar strollad kevredigezhel, "1 a viz Even". Dav eo lakaat an anvioù e brezhoneg e glad difetis an Unesco hervezo evit ma vefe savetaet.

    Ennañ emañ Ar Falz - Skol Vreizh. E 2022 e oa bet embannet levr Yann-Bêr Kemener diwar-benn an odonimiezh rak abaoe bloavezhioù ha bloavezhioù e labour war an dra-se gant ar gevredigezh EOST (Etudes Ouvertures sur Telgruc-sur-Mer). Gant Yann-Bêr Kemener e lakaomp ar gaoz war an dra-se asambles hiziv en abadenn Buhez.

    Depuis début juin, toutes les collectivités ont pour obligation d'adresser tous les noms de lieux dans leurs communes. Cela représente un véritable danger pour l'avenir de la langue bretonne selon le collectif du 1er juin formé à Vannes, dans le Morbihan. Selon ce dernier, il faudrait inscrire ces noms de lieux dans le patrimoine immatériel de l'Unesco.

    Yann-Bêr Kemener est allé présenter le travail qu'il réalise depuis des années sur l'odonymie avec l'association EOST (Etudes Ouvertes sur Telgruc-sur-Mer). Nous parlons de tout cela avec Yann-Bêr Kemener dans l'émission Buhez.
  • Hervez stuiadenn Dour ha stêrioù Breizh eo mat-kaer 80% eus dourioù an aod ha 20 % zo saotreet.

    Les eaux de baignade d'une plage bretonne sur cinq seraient polluées

    4 juin 2024
    Saotreet eo dourioù war an aod hervez ar gevredigezh Dour ha stêrioù Breizh. 1 draezhenn war 5 a vefe e Breizh ha 20 % e Bro-Frañs. Setu ar pezh eo bet merzhet o labourat war an tem-mañ en ur glask kompren peseurt mod 'oa bet muzuliet dourioù ar mor-se gant Ajañs rannvroel Breizh (ARS). D'ar 25 a viz Mae 2024 e oa bet lañset al lec'hienn Labelleplage.fr e-lec'h e c'helloc'h mont da welet ma 'z eo mat pe get an aod kostez du-se.

    Gant Pauline Kerscaven, e-karg eus ar c'hehentiñ, hon eus lakaet ar gaoz war ar saotradurioù asambles en abadenn Buhez.

    Les eaux de baignade d'une plage sur cinq seraient polluées en Bretagne d'après l'association Eaux & Rivières en Bretagne. 20 % en France. Voilà les chiffres qui sont ressortis du travail réalisé par les bénévoles qui ont cherché à comprendre comment étaient classées ces eaux de baignades par l'Agence régionale de santé (ARS). Une campagne de communication a été lancée le 25 mai dernier avec la mise en ligne du site internet Labelleplage.fr où il est possible de voir le classement de ces eaux de baignade en France métropolitaine.

    Nous en parlons dans cette émission en compagnie de la chargée de communication, Pauline Kerscaven.
  • Setu Gaëlle Maudire en ispisiri Ar Fouilhez.

    La première épicerie participative du Finistère a ouvert à La Feuillée

    28 mai 2024
    E fin miz Meurzh 2024 e oa bet digoret kentañ ispisiri kevredigezhel ha perzhiel Penn-ar-bed a-drugarez d'ar gevredigezh Bouge ton coq hag a ro nerzh d'ar c'humunioù bihan. L'épicétout eo anvet ha berzh a ra e kumun Ar Fouilhez. Paeañ a ra an annezidi evit kaout boued ha produioù eus ar vro hag ar prizioù ne greskont ket.

    Ur moaien eo d'ober anaouedegezh gant an dud evel he deus graet Gaëlle Maudire hag a zo ganeomp hiziv en abadenn Buhez. Evelti ez eus bet ur bern tud o tilojañ er Fouilhez nevez zo ha L'épicétout a servij da grouiñ liammoù etre an dud, ar pezh a vanke hervez ur sontadeg o doa graet tud L'épicétout a-raok lansañ ar raktres-mañ.

    La première épicérie associative et participative a vu le jour à la fin du mois de mars 2024 à La Feuillée, dans les Monts d'Arrée, grâce à Bouge ton coq qui aide à redynamiser les petites communes rurales françaises. Son nom : L'épicétout. Le projet plait, près de 200 personnes sont inscrites et viennent faire leurs courses dans cette épicerie où aucune marge n'est faite.

    C'est aussi une manière de rencontrer ses nouveaux voisins comme l'a fait Gaëlle Maudire, avec qui nous sommes aujourd'hui. Cela permet de créer du lien, ce qui manquait d'après un sondage fait auprès des habitants avant de lancer le projet.
  • Gant Lauren Rannou hag a zo barrek war ar mod da sevel ur glaouerez (a-gleiz) emañ Brendan Petit, e-karg eus ar mediasioñ e ekomirdi Menez Are e Sant-Riwal.

    L'Ecomusée des Monts d'Arrée refait du charbon le temps d'un week-end

    21 mai 2024
    D'ar 25 ha d'ar 26 a viz Mae 2024 e vo diskouezet d'an dud ar glaouerez savet gant ekomirdi Menez Are, e Sant-Riwal. En hañv 2023 ez eus bet ur bern koad o kouezhañ ha dastumet eo bet ar c'hoad-se evit ober glaou evel gwechall gozh. Chomet eo a-sav an doare-mañ d'ober energiezh en ti goude an eil brezel bed.

    Lakaet e vez ar gaoz en abadenn-mañ asambles gant Brendan Petit, e-karg eus an hanterouriezh, eus ar mod d'ober energiezh hag a zo ekologel.

    Le week-end des 25 et 26 mai, vous pourrez découvrir ou redécouvrir une charbonnière de bois construite par l'écomusée des Monts d'Arée à Saint-Rivoal. L'hiver dernier, en 2023, énormément de bois a été ramassé à cause des tempêtes successives notamment celle de Ciaran. C'est donc l'occasion pour l'écomusée de mettre en avant cette méthode énergétique écologique qui s'est arrêtée après la Seconde Guerre mondiale.

    Nous en discutons ensemble avec Brendan Petit, chargé de médiation.
  • Gwenn-ha-du © Wikipédia - martinb

    Histoire du breton de ses origines au XVIIIe siècle avec Francis Favereau

    14 mai 2024
    Ne veze ket skrivet e brezhoneg, setu ar pezh 'vez klevet alies-tre. Met n'eo ket gwir. Skrivet en deus ar skrivagner ha yezhoniour Francis Favereau ul levr diwar-benn an tem-mañ. Istor ar brezhoneg skrivet adalek ar penn-kentañ betek an XVIIIvet kantved eo anv e levr. Embannet eo e ti Skol Vreizh.

    Le breton n'était pas une langue écrite, c'est en tout cas ce que l'on peut entendre très souvent. Or ce n'est pas la réalité. L'écrivain et linguiste Francis Favereau prouve le contraire dans son dernier livre édité aux éditions Skol Vreizh, "L'histoire du breton écrit des origines jusqu'au XVIIIe siècle".
  • Klasker war ar bolitikerezh eo Tudi Kernalegenn.

    Le parti régionaliste, l'Union Démocratique Bretonne (UDB), fête ses 60 ans

    30 avril 2024
    D'ar 27 a viz Ebrel 2024 e oa bet lidet 60 vloaz Unvaniezh Demokratel Breizh (UDB) e Pondi er Mor-Bihan gant Lydie Massard, dilennet e Parlamant Europa, hag Edwy Plenel, pennkazetenner bet ar media Mediapart.

    Gant Tudi Kernalegenn, klasker war ar bolitikerezh, e lakomp ar gaoz war istor an UDB. Abaoe 10 vloaz ez eus muioc'h-mui a dud yaouank e-barzh ha lakaat a reont ar gaoz war stourmoù sokial, ekolojisted ha sevenadurel evit ma vefe Breizh muioc'h a-gleiz, emren.

    Le 27 avril dernier, l'Union démocratique bretonne (UDB) a fêté en grande pompe ses 60 ans d'existence à Pontivy dans le Morbihan en compagnie de la députée européenne Lydie Massard et d'Edwy Plenel, ancien rédacteur en chef du média Mediapart.

    Nous discutons dans cette émission de l'histoire du plus vieux parti régionaliste de France avec le politologue Tudi Kernalegenn spécialisé dans les régionalismes. Selon lui, la nouvelle vague de jeunes militants ces dix dernières années montre la vivacité de ce parti politique dont les réflexions intellectuelles alimentent les réflexions sur les futurs contours d'une Bretagne qui serait de gauche, plus autonome, à travers des revendications sociales, écologistes et culturelles.
  • Setu Lulu dirak porzh Benoded e-lec'h e loc'h bigi Les vedettes de l'Odet.

    Rencontre avec Lulu, l'animatrice incontournable du Pays de Fouesnant

    23 avril 2024
    Deomp da zizoleiñ Bro-Fouen ! Azalek an nevezamzer e vez kinniget gant Lucienne Moisan, "Lulu", baleadennoù natur e Bro-Fouen e-lec'h emañ o chom. D'ar Yaou e vez kinniget ur valeadenn e Enez-Glenan war-droad. Baleadennoù war velo a vez heñchet ganti etre Begmeil ha Fouen.

    Lakaat a reomp ar gaoz ivez war he buhez evel animatour natur a-vicher,, he labour he deus kaset da benn gant ar re ampechet hag al levrioù a skriv evit ar vugale. E fin ar bloavezh, da vare Nedeleg, e vo unan all embannet gant Yoran Embanner.

    Partons à la découverte du pays fouesnantais ! Lucienne Moisan, alias Lulu, fait découvrir son pays où elle a grandi et travaillé en tant qu'animatrice nature. A partir du printemps, elle propose des balades nature sur les îles des Glénan tous les jeudi après-midi ainsi que des balades à vélo entre Begmeil et Fouesnant.

    Nous discutons également de sa vie en tant qu'animatrice nature, tout le travail qu'elle a mené pour l'accessibilité aux personnes handicapées ainsi que les livres qu'elle écrit pour les enfants. Un nouveau paraîtra d'ici la fin d'année normalement.
  • O c'hoari emañ Sarah Chedifer (a-zehoù).

    Les jeux de société permettent de recréer du lien, avec Sarah Chedifer

    16 avril 2024
    Abaoe bloavezh ar c'henfinamant, e 2020, e vez gwerzhet muioc'h mui c'hoarioù taol. Digoret e vez ivez ostalerioù evel al Ludibar er Gabusined e Miz Meurzh 2024. Miz zo ez eus bet lañset kentañ gouel Festi'jeux e Karaez ivez. Ober a ra perzh rak krouiñ a ra liammoù etre an dud, ar pezh a vanke d'ar c'houlz-se.

    Gant ar gevredigezh Troadé e vez kinniget ur gouel bep bloaz e Plouvorn. Sarah Chedifer zo ezel eus ar gevredigezh-se ha kluboù c'hoarioù taol e Bro-Leon. Mont a ra di ur pe ziv wech ar sizhun. O kaozeal emaomp gant Sarah Chedifer eus an tem-mañ. Gant he zad he deus komañset honnezh ha n'he deus ket chomet a-sav dibaoe.

    Depuis 2020, l'année du premier confinement, l'engouement pour les jeux de société ne tarit pas. De plus en plus de bars à jeux de société s'ouvrent, comme c'est le cas récent du Ludibar à Brest, aux Capucins, en mars 2024. La première édition du Festi'jeux s'est tenue il y a un mois à Carhaix et les ventes continuent d'augmenter. La raison du succès ? Jouer permet de créer du lien entre les personnes, ce qui manquait cruellement il y a quatre ans.

    L'association Troadé organise chaque année un festival à Plouvorn. Sarah Chedifer en fait partie ainsi que d'autres clubs léonards où elle se rend plusieurs fois par semaine. Elle a commencé avec son père et n'a depuis jamais arrêté.
  • Kampoù vakañsoù a vez kinniget gant izili an UBAPAR.

    L'UBAPAR, 40 ans d'animation en milieu rural en Bretagne

    9 avril 2024
    D'an 20 a viz Ebrel 2024 e vo lidet 40 vloaz Unvaniezh Breizh evit Buheziñ ar Broioù war ar Maez (UBAPAR) e Rostrenen en Aodoù-an-Arvor. E 1983 e oa bet krouet ha 40 kevredigezh a ra parti eus ar rouedad-mañ. Kampoù vakañsoù, stummadurioù evit mont da animatour, stajoù en natur ha deskadurezh poblek war an niverel etik a vez kinniget gant izili an UBAPAR.

    Gant Riwanon an Habask, renerez an UBAPAR, emaomp evit kaozeal eus istor UBAPAR hag an dorioù digor a vo e Kreiz-Breizh.

    L'union bretonne pour l'animation des pays ruraux (UBAPAR) célèbre ses 40 ans le 20 avril prochain à Rostrenen, dans les Côtes-d'Armor. Ce réseau a été fondé en 1983 et réunit 40 associations. Ses adhérents proposent, entre autres, des camps de vacances pour les jeunes, des formations Bafa pour devenir animateur, des stages de sensibilisation à la nature ainsi des stages qu'éducation populaire sur le numérique éthique.

    Nous en discutons dans cette émission avec la directrice de l'UBAPAR, Riwanon an Habask.
  • Gwenn-ha-du © Wikipédia - martinb

    Rencontre avec Cécile Caroff, relieur et restauratrice de livres

    2 avril 2024
    Installée à Landerneau dans son atelier L'Obèle depuis 2016, Cécile Caroff est l'une des seules relieurs et restauratrices de livres du Finistère. Cette passionnée d'ouvrages anciens fait perdurer ces pratiques ancestrales avec des outils d'époque et propose des cours hebdomadaires en français et des ateliers en breton, langue qu'elle parle depuis toute petite.

    Keinerez ha reneverez eo Cécile Caroff. E Landerne emañ hec'h atalier, "L'Obèle", dibaoe 2016. Sot eo gant al levrioù kozh ha kenderc'hel a ra da labourat gant teknikoù hag a veze implijet gwechall gozh. Kinniget e vez ganti kentelioù sizhuniek e galleg hag atalieroù e brezhoneg. He yezh a-vihanik an hini eo.
  • E Brest emañ o chom Solen Malrieu.

    L'architecte d'intérieur Solen Malrieu apporte sa pierre aux projets écolos

    26 mars 2024
    Saverez tiezh an diabarzh he deus desket e skol an dezaign e Naoned etre 2009 ha 2014. Koulskoude n'eo ket bet desket dezhi labourat e mod ekologel en ur zoujañ ouzh an tiez, ar mod a zo bet d'o sevel hag an dafar. Dre forzh ober he deus kenlabouret war raktresoù ekologel e Breizh hag e broioù estren, e Bro-India ha Bro-Gres.

    Dale zo gant an holl vroioù war an tem-se hervez Solen Malrieu. E penn-kentañ 2024 he doa lañset hec'h embregerezh, Aorin, evit ma vefe kinniget muioc'h a raktresoù nevesiñ tiez ekologel e Penn-ar-bed.

    Le métier d'architecte d'intérieur, Solen Malrieu l'a appris à l'école de design de Nantes de 2009 à 2014. Mais elle n'a jamais appris en cours comment rénover et concevoir un projet à partir de matériau écologique qui respecte le vivant. Elle s'est formée à force d'expérience, en collaborant à des projets de ce type notamment à l'étranger, en Inde et en Grèce.

    Tous les pays ont du retard lorsqu'il s'agit des enjeux environnementaux d'après Solen Malrieu. Elle a donc voulu apporter sa pierre à l'édifice en lançant en début d'année 2024 son entreprise, Aorin, afin que les projets de rénovation écologique puissent se développer en Finistère.
  • War pannelloù an diskouezadeg e vez gwelet fotoioù Anjela Duval, Marcelle Delpastre ha pelec'h e oant o chom.

    Découvrez la poésie d'Anjela Duval et de Marcelle Delpastre à Plouédern

    19 mars 2024
    Mizvezh ar brezhoneg ha nevez-amzer ar varzhed an hini eo er memes koulz. Dizoloit skridoù an div varzhez Anjela Duval ha Marcelle Delpastre betek fin ar miz e levraoueg Plouedern !

    Skrivet o deus an div beizantez diwar-benn karantez o bro ha karantez o yezh. Doc'h ar C'houerc'had e Bro-Dreger eo an eil ha doc'h a C'hermont e Corrèze eo eben. Doujañ ouzh an natur hag ar yezh zo liammet evit an div hag ar gwir a oa ganto er XXvet kantved. Henchañ a ra Paol Mingant deomp. Hennezh zo dilennet ti-kêr Plouedern e-karg eus ar sevenadur.

    Ce mois-ci, c'est à la fois le mois de la langue bretonne ainsi que le printemps des poètes et nous en profitons pour mettre en avant le travail de deux paysannes écrivaines. Découvrez jusqu'à la fin du mois à la bibliothèque de Plouédern l'exposition consacrée aux écrits d'Anjela Duval et Marcelle Delpastre qui ont toutes deux écrit dans la langue de leur pays, le Trégor en Bretagne et l'Occitan dans le Limousin !

    Respecter la nature et la langue, voilà ce qui était important pour ces deux femmes qui ont témoigné au XXe siècle à la fois de la disparition de leur langue dans le quotidien ainsi que de l'évolution drastique du monde agricole dans leur campagne. Et elles avaient raison ! Paol Mingant, élu municipal en charge de la culture, nous guide dans cette exposition.
  • Anvet he deus Amélie Gloaguen an holl kivri a zo en he menaj.

    Amélie Gloaguen, éleveuse qui sauvegarde la race des chèvres des fossés

    12 mars 2024
    Givri ar c'hleuzioù a vez savet gant Amélie Gloaguen, staliet e Plougastell. 25 anezho zo en he menaj ar feunteun wenn. Gwechall gozh e roent sikour d'ar beisanted evit ar c'hleuzioù e kornog Bro-Frañs, e Breizh hag e Bro-Normandi. Nebeutoc'h-nebeutañ zo met klask a ra ar gevredigezh Association de sauvegarde et de promotion des chèvres des fossés (ASP) saveteiñ anezho.

    Amélie Gloaguen a glask reiñ un taol-lañs d'he zi fourmaj e-barzh ur c'hontener hag a zo bet prenet warlene. Betek fin miz Meurzh 2024 e c'hell an dud reiñ sikour dezhi evit en em staliañ da vat.

    Amélie Gloaguen, paysanne installée à Plougastell, élève des chèvres des fossés, une race locale qui a quasiment été en voie de disparition. Au total, elle en compte 25 dans sa ferme de la Fontaine Blanche qu'elle partage avec deux autres agriculteurs. Une association s'est montée afin d'en assurer sa sauvegarde de ces chèvres auparavant utilisées pour s'occuper des fossés dans le paysage de l'ouest de la France : l'association de sauvegarde et de promotion des chèvres des fossés (ASP). Amélie Gloaguen en est membre.

    Elle souhaite désormais mener son projet professionnel à bien : monter une fromagie dans un conteneur acheté il y a un an. Il est encore possible de l'aider financièrement jusqu'à la fin du mois.
  • War ar maezioù emañ Tudi Crequer e Bro-Iwerzhon.

    L'Irlande du Nord devient un exemple pour la redynamisation de l'irlandais

    5 mars 2024
    Abaoe pell e plij da stourmerien ha stourmerezed Breizh kemer skouer Bro Iwerzhon abalamour eo an iwerzhoneg yezh ofisiel ar vro gant ar saozneg. Met n'eo ket a-walc'h, nebeutoc'h nebeutañ a dud a gomz ar yezh bemdez memes e tachennoù Gaeltacht e-lec'h e vez gwarezet. Seul vuioc'h a stourm e vo seul vevoc'h e vo. Se zo kaoz e vez kemeret e kont skouer Iwerzhon an Hanternoz gant stourmerien Bro Iwerzhon rak startijenn ha youl zo er vro.

    Kazetenner eo bet Tudi Crequer er vro ha gantañ emaomp en abadenn Buhez evit kaozeal eus 'se asambles. D'an 9 a viz Meurzh vintin e vo pedet gant Brezhoneg e Bro an Aberioù e Gwitalmeze er sal La clé des champs.

    Les militants de Bretagne prennent depuis longtemps l'exemple irlandais pour faire reconnaître la langue bretonne comme langue officielle. Ceci dit, ce statut ne fait pas tout. De moins en moins de personnes le parlent au quotidien en République d'Irlande, même dans les zones protégées appelées Gaeltacht.

    Or plus le combat reste vif, mieux ce sera et c'est le cas en Irlande du Nord ! C'est ce qu'a remarqué Tudi Crequer, journaliste qui a passé presque deux ans dans le pays dans le comté du Donegal, l'un des 7 Gaeltacht. Et c'est d'ailleurs pour cela que les militants de la République d'Irlande veulent désormais prendre exemple sur la lutte menée en Irlande du Nord afin de redynamiser la pratique de l'irlandais. Nous en parlons avec Tudi Crequer, invité le 9 mars prochain à Ploudalmézeau par l'association Brezhoneg e Bro an Aberioù.
  • Meriadeg Vallerie e stand Ofis publik ar brezhoneg (Opab).

    Le marché du travail en langue bretonne doit se développer dans le privé

    27 février 2024
    E fin 2023 e oa bet embannet studiadenn ziwezhañ Ofis publik ar brezhoneg (Opab) diwar-benn ar brezhoneg e bed al labour. Dindan 10 vloaz eo kresket an niver a bostoù labour gant 1 800 post-labour kevatal leun amzer e Breizh pemp departamant e 2022. Krouet e vez ar muiañ a bostoù-labour e Penn-ar-bed gant tost da 900 post-labour, e bed ar c'helenn dreist-holl.

    Deuet eo da vezañ ur gwir bed al labour. Da skouer e vez kinniget bep bloaz forom ar micherioù e Landerne gant an aozadur stummañ Stumdi hag ar bloaz-mañ e oa d'an 22 a viz C'hwevrer 2024. O kaozeal emaomp gant Meriadeg Vallerie eus an Opab eus ar studiadenn-mañ en abadenn Buhez. Hervezañ e vefe daou bal da dizhout evit ma vefe ledanaet bed al labour-mañ : desachañ an embregerezhioù prevez hag ar re yaouank a oar brezhoneg skoliaet e skolajoù, liseoù Diwan peotramant en hentennoù divyezhek.

    L'Office public de la langue bretonne (Oplb) a publié fin 2023 leur dernière étude sur le marché du travail en langue bretonne. Le chiffre a augmenté, passant de 1200 à 1800 postes de travail équivalent temps plein, en dix ans. Le Finistère reste le département où il y a le plus d'emplois en langue bretonne avec 900 postes, principalement dans l'enseignement.

    La langue bretonne est devenue un vrai marché du travail. Tous les ans, l'organisme de formation Stumdi organise par exemple leur forum des métiers à Landerneau et c'est à cette occasion que nous avons rencontré Meriadeg Vallerie, chargé d'études à l'Opab, lors de la dernière édition le 22 février dernier. Pour lui, le futur du marché du travail en langue bretonne doit relever deux défis : plus se développer dans le secteur privé et faire comprendre aux jeunes bretonnants scolarisés à Diwan ou dans les antennes bilingues que la langue bretonne est un atout dans le marché du travail.
  • Gant foñs Breizh niverel he deus kinniget Mélanie Jouitteau kentañ datathon e Kemper.

    L'intelligence artificielle pourrait permettre de sauver la langue bretonne

    20 février 2024
    Ouzhpenn 7 000 yezh a vez komzet war ar bed met un nebeud anezho a vez kavet e-barzh an arloadoù implijet gant an naouegezh artifisiel (IA) ha n'emañ ket ar brezhoneg. Poent eo e vefe lakaat ar yezh er jeu, a-hend-all e vo graet hepti. Setu ar pezh a lavar Mélanie Jouitteau, yezhoniourez ha klaskerez er CNRS el labourva IKER. O kreskiñ emañ bed an naouegezh artifisiel (IA) muioc'h mui, ne c'hellimp ket ober hep a-benn un nebeud bloavezhioù. Se zo kaoz ez eus ezhomm "boetañ" an arloadoù gant ar yezh hervezi.

    Klask a ra kinnig diskoulmoù ha se zo kaoz ez eus kinniget d'ar 17 a viz C'hwevrer 2024 kentañ "datathon" ganti ha gant foñs Breizh Niverel e Kemper. Betek ar 27 a viz C'hwevrer ho peus evit kemer perzh enlinenn. Seul vuioc'h a draoù kaset d'an naouegezh artifisiel e vo seul welloc'h e vo an traoù evit dazont ar brezhoneg. Setu tem an abadenn Buhez ar sizhun-mañ.

    Le breton ne pourra pas survivre au XXIe siècle si la langue n'est pas intégrée aux logiciels qui produisent les applications d'intelligence artificielle (IA). C'est ce qu'alerte la linguiste Mélanie Jouitteau, chercheuse au centre national de la recherche scientifique (CNRS) au laboratoire IKER. Sur plus de 7 000 langues mondiales, seules 500 seraient référencées et le breton n'en fait pas partie.

    Le monde de l'IA est voué à être de plus en plus présent dans nos quotidiens d'ici les prochaines années. Il y a donc urgence à "alimenter" ces applications de corpus numériques en breton. C'est pour cette raison que le premier datathon s'est déroulé le 17 février dernier à Quimper grâce à Mélanie Jouitteau et le Fonds de dotation Bretagne Numérique et vous pouvez toujours y participer en ligne jusqu'au 27 février. Plus de données numériques seront collectées, mieux ce sera. Voilà le thème de cette semaine dans l'émission Buhez.
  • E ti Yann e vez kavet levr Les Alcooliques Anonymes.

    Yann, membre des Alcooliques anonymes, témoigne de sa "guerre" contre l'alcool

    13 février 2024
    Ouzhpenn 5 milion a dud o doa kemeret perzh e Bro Frañs e 2024 evit ar "miz hep alkol" hag a vez da vare Miz Genver bep bloaz. Mat eo prederiañ war ar boesoñ hervez Yann*, ezel eus ar gevredigezh Alcooliques anonymes, met n'eo ket evit ar re glañv. Rak ur c'hleñved an hini eo hag evet e vez muioc'h e Breizh evit e broioù all e Frañs.

    Hemañ zo bet kollet gant ar boesoñ. Ne ev ket takenn alkol ebet dibaoe ouzhpenn 20 vloaz. Ober a reomp anaoudegezh gantañ en abadenn-mañ evit kaozeal hent e vuhez a-enep ar "brezel" ennañ.

    Plus de 5 millions de personnes ont participé cette année en 2024 au "mois sans alcool" qui se déroule tous les ans en janvier. Pour Yann*, membre des Alcooliques anonymes, l'initiative est intéressante pour s'interroger sur sa consommation d'alcool mais elle ne s'adresse aux personnes malades. Car l'alcoolisme est une maladie et la consommation d'alcool est plus importante en Bretagne que dans d'autres régions françaises.

    Lui-même a été malade et est désormais abstinent depuis plus de vingt ans grâce à l'aide familiale et à l'association Alcooliques anonymes. Dans cette émission, nous faisons sa connaisance et nous parlons du chemin de vie qu'il a eu face à cette "guerre" selon ses termes.

    *Cheñchet eo bet e anv.
    Son prénom a été changé.
  • Canal Ti Zeg zo ar gevredigezh gentañ da vezañ nac'het he yalc'had gant isprefeti Penn-ar-bed abalamour d'ar gevrat Contrat d'engagement républicain (CER).

    Quatre associations de Brest dans le viseur de la sous-préfecture du Finistère

    6 février 2024
    Bep bloaz e vez goulennet arc'hant publik digant ar c'hevredigezhioù e Frañs diwar-benn raktresoù resis peotramant ar mont en-dro. E Brest, e Penn-ar-bed, ez eus 4 kevredigezh hag a zo bet nac'het o yalc'hadoù gant prefeti Penn-ar-bed daoust da akord ar c'homision. Petra zo kaoz ? Ne vez ket doujet ouzh reolennoù ar gevrad, Contrat d'engagement républicain (CER), a zo dav sinañ abaoe 2021 dibaoe al lezenn "séparatisme".

    Canal Ti Zef, Ekoumène, Radio U ha Patronage Laïque Guérin zo er jeu hag ar wech kentañ eo c'hoarvez da bed kevredigezhioù Breizh. O lakaat ar gaoz emaomp war ar sujed-mañ en abadenn gant Kristen Falc'hon eus Canal Ti Zef ha Pierre Servain eus Ekoumène.

    Les associations demandent tous les ans de l'argent public à l'Etat afin d'aider à leur fonctionnement ou le développement de projets particuliers. A Brest, dans le Finistère, quatre associations ont vu leurs subventions refusées par le sous-préfet après avoir été préalablement acceptées en commission. La raison ? Il n'y en a pas d'officielle pour le moment. Elle a expliqué à Canal Ti Zef que l'association ne respectait pas le contrat d'engagement républicain (CER). Ce contrat est obligatoire à signer depuis la loi "séparatisme" en 2021.

    Canal Ti Zef, Ekoumène, Radio U et Patronage laique Guérin sont les quatre associations concernées. Une première en Bretagne. Nous en discutons ensemble avec Kristen Falc'hon de Canal Ti Zef et Pierre Servain dans cette émission.
  • Gwenn-ha-du © Wikipédia - martinb

    Guy Pensec, paysan à la retraite et collecteur de chants

    30 janvier 2024
    Pinvidik eo Bro-Kemperle gant kalz a ganerien ha kanerezed enni. D'an 30 a viz Genver 2024 ez eus bet kinniget un "abadenn kanet" gant Ti ar vro Kemperle evit lidañ 30 vloaz Taol Kurun gant Guy Pensec, Anne-Marie Colomer ha Roland Peron. 30 vloaz zo ez aent da zastum kanaouennoù digant ar re gozh.

    Ober a reomp anaoudegezh gant unan anezho, Guy Pensec. Peizant war e retred eo hemañ ha kontañ a ra penaos en deus graet al labour-se. Ur bern tonioù en deus dastumet dibaoe ar bloavezhioù 1980. Roet en deus an holl d'ar gevredigezh Dastum ha moaien zo selaou anezho en un doar digoust war dastumedia.bzh

    Le pays de Quimperlé est riche en chanteurs et en chanteuses. Ti ar vro Kemperle a proposé le 30 janvier 2024 une "conférence chantée" en compagnie des collecteurs Guy Pensec, Anne-Marie Colomer et Roland Péron à l'occasion des 30 ans de Taol Kurun. Il y a 30 ans, eux allaient enregistrer les anciens avec leurs enregistreurs.

    Nous faisons la connaissance d'un d'entre eux aujourd'hui, Guy Pensec, paysan à la retraite. Il nous explique de quelle manière il a travaillé en autodidacte car il a collecté des centaines de chants depuis les années 1980. Il a donné tout son travail à l'association Dastum afin d'être numérisé et ses collectages peuvent être écoutés sur le site dastumedia.bzh

Vous avez parcouru 20 épisodes sur 151

Afficher plus

RCF vit grâce à vos dons

RCF est une radio associative et professionnelle.
Pour préserver la qualité de ses programmes et son indépendance, RCF compte sur la mobilisation  de tous ses auditeurs. Vous aussi participez à son financement !

  • Ce don ne me coûte que 0.00 € après déduction fiscale

  • 80

    Ce don ne me coûte que 27.20 € après déduction fiscale

  • 100

    Ce don ne me coûte que 34.00 € après déduction fiscale

Faire un don